Îëåíà Òåëiãà
Î êðàþ ì³é…
ÎÏβÄÀÍÍß, ÏÓÁ˲ÖÈÑÒÈÊÀ, ÐÅÖÅÍDz¯
ÀÁÎ-ÀÁÎ
(Ôðàãìåíò)
 êàíöåëÿð³¿, äå áóëà çàéíÿòà ͳíà, ç ñàìîãî
ðàíêó áóâ íàäçâè÷àéíèé ðóõ. Ïðàö³âíèêè á³ãàëè áåçíàñòàííî ïî
ïîñâ³äêè, áî çàâòðà âèäàâàëèñÿ ïàéêè é ìàíóôàêòóðà.
Ñîíÿøíèé ðàíîê, â³äëèãà, à òîìó íà ÷îáîòÿõ ö³ë³ ôóíòè áîëîòà,
ùî ðîçêèäàëîñÿ ìàëüîâíè÷èìè ïëÿìàìè ïî ï³äëîç³.
Á³ëÿ ñàìîãî âõîäó, íà ëàâö³, ñèä³ëî äåê³ëüêà õëîïö³â. Ïðè¿õàëè
ç ñåëà, ùîá çðîáèòèñÿ ñòóäåíòàìè, à ñþäè ïðèéøëè ðîçïèòàòè,
ÿê öå ïåðåâåñòè â æèòòÿ. Êë³ïàëè î÷èìà, ðîçãëÿäàëèñÿ äîâêîëà,
à ÷àñ â³ä ÷àñó ôëåãìàòè÷íî ëóùèëè çåðíÿòà. Óðÿäîâö³, ìèíàþ÷è
¿õ, äåê³ëüêà ðàç³â êèäàëè:
— Òîâàðèø³, öå âàì íå ñåëî. Àáî: — Òîâàðèø³, öå æ êàíöåëÿð³ÿ.
Òà íà õëîïö³â öå íå ðîáèëî íàéìåíøîãî âðàæåííÿ. ͳáè íå äî íèõ
³ çâåðòàëèñÿ.
Ç ñàìîãî ðàíêó ͳíà áóëà â ðóñ³. Âîíà áóëà íà ïîñàä³ çâè÷àéíîãî
ïîñèëüíîãî, ùî ðîçíîñèòü îïîâ³ñòêè ó âñ³ ê³íö³ ì³ñòà. Êð³ì òîãî,
³ îãîëîøåííÿ âèïèñóâàëà, à ïîì³æ âñ³ìà ðîáîòàìè ó êàíöåëÿð³¿
ïîçè÷àëè ¿¿ äî á³áë³îòåêè ³ äî äåêàíàò³â ïîë³òåõí³êè, â ÿêî¿
ìóðàõ âîíà ïðàöþâàëà.
Ó Í³íè áóâ ÷óäîâèé íàñòð³é — çàâòðà âîíà ìàëà îòðèìàòè ïàéîê
³ ìàíóôàêòóðó, à ñüîãîäí³, çàì³ñòü òîãî ùîá õëþïàòè ïî áîëîò³,
¿é äîâåëîñÿ ïðàöþâàòè íàãîð³, â äåêàíàò³. Òàì ïîì³÷íèöåþ çàâ³äóþ÷îãî
êàíöåëÿð³ºþ áóëà Íàòàëî÷êà, ÿêó çà öå íàçèâàëè «êàíöåëÿðñüêîþ
êðèñîþ», íàçâà, ÿêà òàê íå ëè÷èëà ¿é ç ¿¿ äîâãèìè êîñàìè.
«Êàíöêðèñà» áèëà íà ìàøèí³ ïîâ³ñòêè, à ͳíà íàäïèñóâàëà ¿õ ñâî¿ì
íå äóæå âèðîáëåíèì, ï’ÿòíàäöÿòèë³òí³ì ïèñüìîì.  ê³ìíàò³ áóëî
òåïëî, íèçåíüêà ãðóáà («áóðæóéêà») ðîçïàëèëàñÿ íà ÷åðâîíî. À
ïðè í³é òàê ãàðíî áóëî ìð³ÿòè ïðî ìèíóëå. Ïðî äèòÿ÷³ ðîêè ç
ïóõêèìè êîòëåòàìè é çîëîòèìè ïèð³æêàìè, ïðî âåðåäëèâî íåäîïèòå
ìîëîêî, ïðî íåç’¿äæåí³ çóïè ³ ñàëî, â³äòÿòå â³ä øèíêè. Òåïåð
áóëî ³íàêøå: ùîäåííèé ïøîíÿíèé êóë³ø ³ áðóäíà þøêà, ÿêà ÷îìóñü
çâåòüñÿ êàâîþ.
— Ëåêòîð Ìèêîëàé Ñåìåíîâè÷ Æàáà,—ïåðåðâàëà òèøó ͳíà, ï³äïèñóþ÷è
ÿêóñü ïîâ³ñòêó.—Óÿâè ñîá³, Íàòàøî, âèõîäèø òè çàì³æ çà ëþäèíó,
ÿêà ìຠòàêå ïð³çâèùå, õî÷ áè âîíà áóëà íàéãàðí³øîþ â ñâ³ò³?
Íàòàøà âëîæèëà íîâèé àðêóø ïàïåðó, çàäóìàëàñÿ íà õâèëèíó:
— Öå ïðèêðî, àëå ÿêáè â³í áóâ ä³éñíî ñèìïàòè÷íèé, ÿ âñå-òàêè
âèéøëà á çà íüîãî. Çðåøòîþ, ìîæíà ïîñòàâèòè íà ê³íö³ «î» çàì³ñòü
«à» ³ âñå ãàðàçä. Íàâ³òü ãàðíî: ïàí³ Æàáî. Å, ͳíî, â íàø³ ÷àñè
ïð³çâèùå âçàãàë³ í³÷îãî íå çíà÷èòü. Íå ïîäîáàºòüñÿ îäíå — çì³íèø
íà äðóãå. Ðàç-äâà é ãîòîâî. ×è òè ìîæåø áóòè ïåâíîþ, êîëè çíàéîìèøñÿ
ç êèì-íåáóäü, ùî â³í Êóõàðåíêî, à íå Êîõìàí, àáî ùå ÿêîñü ³íàêøå?
À òè âèéøëà á çàì³æ çà öüîãî Æàáó?
— ß? Íå çíàþ... ͳ... ß âçàãàë³ í³êîëè íå âèéäó çàì³æ.
ͳíà ïî÷åðâîí³ëà. Íåâ³äîìî ÷îìó çãàäàëà âîíà ìàéáóòíþ âå÷³ðêó,
çãàäàëà, ùî éäå âåñíà, é íà äóø³ ó íå¿ ñòàëî òàê ðàä³ñíî, ùî
âîíà çàáóëà ñâ³é ãîëîä, íåíàâèñíó ïøîíÿíó êàøó ³ çðîáèëà âåëèêó
ïëÿìó íà íîâ³é àäðåñ³.
— ßêðàç íà ïîâ³ñòö³ äî íàøîãî ïðîôåñîðà. Ì³æ ³íøèì, ùîäî íàøîãî
ïðîôåñîðà... Âèìèé ðóêè, òè âñÿ â àòðàìåíò³. Îáëè÷÷ÿ òåæ, îñü
òóò, á³ëÿ íîñà, ÿê òè òàê âèìàçàëàñü?.. Ùîäî ïðîôåñîðà... Òè
÷óëà, ùî ç íèì â÷îðà áóëî? Çíàºø ñòàðøîãî ìàéñòðà, êîìóí³ñòà
Áàáåíêà? Íó, º òàêèé. Ùå ìîëîäèé, àìá³òíèé, àëå ö³ëêîì íå³íòåë³ãåíòíèé,
äâîêëÿñîâó øêîëó ñê³í÷èâ. Òà ìàéñòåð, êàæóòü, äóæå äîáðèé. Çà
òå éîãî âñ³ ö³íÿòü, àëå æ ³ áîÿòüñÿ, áî, ðîçó쳺ø, êîìóí³ñò,
ìຠçâ’ÿçêè. À ùîäî ñåíòèìåíò³â, òî íå äóæå... Öüîãî ñàìîãî
Áàáåíêà í³êîëè íå çàäîâîëüíÿëà òà ïîøàíà, ÿêó éîìó âèÿâëÿëè
ÿê çä³áíîìó ìàéñòðîâ³. ³í çàõîò³â ³íøîãî. ² óÿâè ñîá³... íó,
âãàäàé, ÷îãî â³í çàõîò³â?
— Çâ³äêè æ ÿ çíàþ? À ìîæå, îñâ³ä÷èâñÿ òîá³?
— ͳ. Öåé Áàáåíêî ð³øèâ çðîáèòèñÿ í³ á³ëüø, í³ ìåíø ÿê ³íæåíåðîì-ìåõàí³êîì.
Ñêðîìíå áàæàííÿ, ïðàâäà? Ò³ëüêè íå äóìàé, ùî â³í äëÿ öüîãî õîò³â
ê³í÷èòè â³ñ³ì êëÿñ³â ã³ìíà糿, à ïîò³ì ï’ÿòü ðîê³â ïîë³òåõí³êóìà.
³í ð³øèâ â³äáóòè ïàðó ïðàêòè÷íèõ âïðàâ ó íàøèõ ïðîôåñîð³â,
à ïîò³ì ïðîñèòè, ùîá éîìó ï³äïèñàëè äèïëîì. Ïðîñèòè. ×è òè çíàºø,
ùî òî çà ïðîõàííÿ? Êîðîòêî é ÿñíî: «àáî-àáî». ² ï³äïèñàëè: ìîâëÿâ,
ñê³í÷èâ ïîâíèé êóðñ ìåõàí³÷íîãî â³ää³ëó é íàäàºòüñÿ éîìó íàçâà
³íæåíåðà. Àëå ñëóõàé äàë³.
Ñèäæó ÿ â÷îðà ââå÷åð³ â íàøîãî ïàíà Îëåêñ³ÿ. Ùå òâîÿ ìàìà áóëà
é ìîÿ òåæ. Ñàìà çíàºø, ïàí³ Îëüãà ï³ñëÿ òîãî ÿê ä³çíàëàñÿ ïðî
ñìåðòü ñâîãî ñèíà, ñàìà ëåäâå æèâå, îòæå, ìè âñ³ ñèëêóºìîñÿ
õî÷ òðîõè ¿¿ ðîçâàæèòè.
Ðàïòîì âõîäèòü ïîñèëüíèé ³ ïîäຠñòàðîìó ïîâ³ñòêó. Ïðîõàþòü
ïðèéòè íà óðî÷èñòèé ï³äïèñ äèïëîìà ³íæåíåðà Áàáåíêà, à ïîò³ì
íà òîâàðèñüêó âå÷åðþ äî íüîãî äîäîìó.
Ïàí Îëåêñ³é ïðî÷èòàâ, á³äîëàõà, öå íà ãîëîñ, çàõâèëþâàâñÿ, ïî÷åðâîí³â
âåñü. À ïîò³ì çàõîäèâ øâèäêî ïî ê³ìíàò³ é ÿê íå ïî÷íå
âèêðèêóâàòè.
— ß ïîðÿäíà ëþäèíà, ìåíå âå÷åðåþ íå ï³äêóïèø. Òðèäöÿòü ðîê³â
âæå ïðîôåñîðóþ, àí³ îäíîãî ùå äèïëîìà áåç ³ñïèò³â íå ï³äïèñàâ.
² çíîâ çàá³ãàâ ïî ê³ìíàò³, ùîñü ðåïåòóº, ðóêàìè âèìàõóº, à ñàì
ëåäâå íå ïëà÷å.
— Íó ³ ùî æ, íå ï³øîâ?
— Àÿêæå æ. Ò³ëüêè â³í òðîõè çàñïîêî¿âñÿ, ÿê ïî÷àëà îõêàòè é
ïëàêàòè ïàí³ Îëüãà, ìîâëÿâ, ùî ç íèì áóäå, êóäè âîíè ïîä³íóòüñÿ
é ùî âîíà, õâîðà, áóäå ðîáèòè... Àäæå æ ³íø³ ï³äóòü, áî âîíè
ëþáëÿòü ñâîþ ðîäèíó, âîíà ó íèõ íà ïåðøîìó ì³ñö³. ³ä ï³äïèñó
ðóêà íå â³äâàëèòüñÿ. Ùî æ ðîáèòè, êîëè òåïåð âåñü ñâ³ò ïåðåâåðíóâñÿ,
à ç âîâêàìè æèòè — ïî-âîâ÷îìó âèòè. Ïîò³ì ùå ùîñü òîðîõò³ëà
ïðî òå, ùî âîíà éîìó âñå æèòòÿ ñâîº îô³ðóâàëà, à â³í äëÿ íå¿
òàêî¿ äð³áíèö³ íå ìîæå çðîáèòè.
À â³í, óÿâëÿºø, ͳíî, ñòî¿òü, ñòàðèé, ñèâèé, ³ âåñü ÷àñ ïîâòîðþº:
— Çðîçóì³é, ùî íå ìîæó. ß íå øàõðàé. Ùî òè íà ñòàð³ ðîêè ïðèìóøóºø
ìåíå çðîáèòè?
Äîâãî âîíà éîãî áëàãàëà, íàðåøò³ çàìîâêëà é çàïëàêàëà. Äèâèìîñÿ
— é â³í çàìîâê. Ìè âñ³ ïîòèõåíüêó é ðîç³éøëèñÿ ïî ñâî¿õ ê³ìíàòàõ.
Àæ ïî õâèë³ ñòîþ ÿ â ïåðåäïîêîþ é áà÷ó: âèõîäèòü â³í â ñâîºìó
ïàðàäíîìó ôðåí÷³. Çíàºø, ùî ç çåëåíî¿ ïîðòüºðè, ïðàâà êèøåíÿ
âèùà, ë³âà — íèæ÷à. Ïðîéøîâ ïîâç ìåíå, í³ ñëîâà íå ñêàçàâ, àëå
ÿñíî áóëî, êóäè éäå. À ïîâåðíóâñÿ, ìàáóòü, ï³çíî, áî í³õòî íå
÷óâ. Âæå ñüîãîäí³ â äåêàíàò³ ä³çíàëèñÿ, ùî âñ³ äî îäíîãî ï³äïèñàëè
äèïëîì, à ïîò³ì... À ïîò³ì áóëà ÷óäîâà âå÷åðÿ ç âèíîì. Áàáåíêî
áóâ â íàäçâè÷àéí³ì ãóìîð³, äóæå ïðèâ³òíèé, âñ³õ ÷àñòóâàâ, à
íàøîìó ñòàðîìó âåñü ÷àñ ï³äëèâàâ. Òîé â³äìîâëÿâñÿ, à ïîò³ì ïèâ,
ÿê ³ âñ³...
— ß á íå ï³øëà é íå ïèëà,— ñêàçàëà ͳíà òâåðäî.
— ² ï³øëà á, ³ ïèëà á, êîëè á ³íøîãî âèõîäó íå áóëî. Äèâèñü,
ÿêà ãåðî¿íÿ. Øàðëîòòà Êîðä˜å. Òà ÷îãî òè ïîñìóòí³ëà? Õîä³ì êðàùå
ïî êâèòêè. Çàâêàíö âæå, ìàáóòü, ïîâåðíóâ ç îá³äó.
Íà øèðîêîìó êîðèäîð³ áóëî âåñåëî é ñîíÿøíî. Äîâãîì³ñÿ÷íèé ïîðîõ
àæ òàíöþâàâ â³ä ðàäîñòè â âåñåëèõ ïðîì³ííÿõ. Ñîíöå, âåñíà é
çîëîòî ëèëèñÿ êð³çü áðóäí³ â³êíà.
 êàíöåëÿ𳿠áóëî ïîðîæíüî. Òåïåð, êîëè â í³é íå áóëî í³êîãî,
ùå ÿñêðàâ³øå êèäàâñÿ â î÷³ ¿¿ íå÷åïóðíèé âèãëÿä. ϳäëîãà ñ³ðà
â³ä ïîðîõó, äèâîâèæíî âèãàïòîâàíà áðóíàòíèì áîëîòîì, á³ëèìè
íåäîêóðêàìè, ÿêèìèñü ÷åðâîíèìè ñêðàâêàìè ïàïåðó é æîâòèì ëóøïèííÿì
ãàðáóçîâîãî íàñ³ííÿ. Á³ëÿ äâåðåé, ï³ä ëàâêàìè, ÷³òêî âèìàëüîâóâàëèñÿ
íà òåìí³é ï³äëîç³ äåê³ëüêà ïëåâê³â ìàéáóòí³õ æðåö³â íàóêè. Àëå
é òóò, ÿê ³ â êîðèäîð³, öþ âáîã³ñòü ³ áðóä âåñåëî îñâ³òëþâàëî
íàõàáíå ñîíöå êð³çü â³êíî, â³ä áðóäó ð³çíîêîëüîðîâå, ìîâ â³òðàæ,
ç â³äòèñêîì ÷è¿õñü ïàëüö³â.
— ßê æå æ òóò ãèäêî,— ïîäóìàëà ͳíà,— ÿê â ïîìèéí³é ÿì³.
Âîíà áóëà ñàìà. Íàòàøà ÷åêàëà ¿¿ â êîðèäîð³.
Ðàïòîì äâåð³ â³ä÷èíèëèñÿ, àëå äî ê³ìíàòè ââ³éøîâ íå çàâ³äóþ÷èé
êàíöåëÿð³ºþ, à çâè÷àéíèé ñîá³ ñòîðîæ ç ãàí÷³ðêîþ, â³äðîì ³ ù³òêîþ.
Íà óñòàõ éîãî áëóêàëà óñì³øêà. ͳ, íå áëóêàëà, à ñèä³ëà ì³öíî
é ïåâíî. ͳíà äàëà éîìó äîðîãó — ìàáóòü, ïðèéøîâ ðîáèòè ïîðÿäîê.
— À ÿ äî ïàííî÷îê ñïðàâó ìàþ,— çâåðíóâñÿ â³í äî íå¿.— Äåê³ëüêà
ðàç³â ñþäà çàõîäèâ, àëå âàñ íå áóëî.
— ß íàãîð³ ïèñàëà, â äåêàíàò³,— ïîÿñíèëà ͳíà. (— Ùî çà ñïðàâà
ó íüîãî äî ìåíå é ÷îìó «ïàííî÷êà», à íå «òîâàðèø»?) —  ÷îìó
ñïðàâà?
— À â òîìó, ùî âè, ïàííî÷êî, ìóñèòå òóò ñüîãîäí³ äîáðåíüêî çìèòè
ï³äëîãó: áà÷èòå, ÿêà áðóäíà, òà é òîãî... â³êíî òåæ òðåáà çìèòè,
³ äâåð³ ïîøóðóâàòè âàðòî, òà é êîðèäîð, äî ñóñ³äí³õ äâåðåé.
ß âæå âàì ³ âîäè ïðèí³ñ ³ ù³òêó. Îñü âæå é ïîì³÷ âàì, õî÷ ³
íå ìîº öå ä³ëî.
ͳíà çäèâîâàíî ãëÿíóëà íà â³äðî, íà ãàí÷³ðêó, íà óñì³øêó ñòîðîæà
é íàðåøò³ çðîçóì³ëà: õî÷óòü, ùîá âîíà ï³ñëÿ öüîãî äíÿ ïðàö³,
ï³ñëÿ âñ³º¿ ïèñàíèíè ïîçà ãîäèíàìè ðîáîòè, ùå çìèëà ñâî¿ìè ðóêàìè
âåñü öåé áðóä. Äåñü ãëèáîêî â äóø³ çàéíÿâñÿ âîãîíü îáðàçè é
ãàðÿ÷èì ïîëóì’ÿì ñïàëàõíóâ íà îáëè÷÷³.
— Õòî öå ñêàçàâ? — çíàéøëà âîíà íàðåøò³ ñèëó çàïèòàòè ñïîê³éíî.
— ßê õòî? — çäèâóâàâñÿ ñòîðîæ,— çâè÷àéíî, çàâêàíö. À îñü ³ â³í
³äå.
— ß îñü êàæó, ùîá âîíà ìèëà, à âîíà âåðåäóº,—çâåðíóâñÿ â³í äî
÷îëîâ³êà, ÿêèé âõîäèâ äî êàíöåëÿð³¿,— ñêàæ³òü ¿é ñàì³.
³í âåñåëî õ³õ³êíóâ ³ â³ä³éøîâ íàá³ê, ö³êàâèé ñöåíè, ÿêà ìàº
â³äáóòèñÿ.
Äî ê³ìíàòè ââ³éøîâ çàâêàíö. Ç éîãî òåìíîãî ôðåí÷à çâèñàëà ö³ëà
ñåð³ÿ ð³çíèõ ðåì³íö³â ³ ÿêèõñü ôóòëÿð³â íà îë³âö³, ñöèçîðèêè
é íàâ³òü ìàïè. Ðîçê³øíå ãàë³ôå ïèøíî, ÿê äâà ñàìîâàðè, â³ääóâàëîñÿ
íàä âèñîêèìè ÷îáîòàìè ³ç æîâòî¿ øê³ðè. Âñå öå íàäàâàëî éîìó
â³éñüêîâîãî âèãëÿäó, õî÷ ç â³éñüêîì â³í çðîäó íå ìàâ í³÷îãî
ñï³ëüíîãî.
—  ÷îìó ñïðàâà? — ïðîëóíàâ éîãî ñïîê³éíèé ñîë³äíèé ãîëîñ,—
âè íå õî÷åòå âèêîíóâàòè ñâî¿ îáîâ’ÿçêè, òîâàðèøêî?
— Öå í³êîëè íå áóëî ìî¿ì îáîâ’ÿçêîì. ß ðîáëþ, ùî â³ä ìåíå âèìàãàºòüñÿ,
ö³ë³ äí³ ðîçâîæó ïîâ³ñòêè. Äå âè áà÷èëè, ùîá ïîñèëüíèé ñêëàäàâ
êàòàëîãè, íàâ³òü í³ìåöüê³? À ÿ âñå ðîáëþ, áî òî ÿ âñå âì³þ,
à ï³äëîãó çìèòè íå ìîæó,— øâèäêî çàáåëüêîòàëà ͳíà.—Ïîäèâ³òüñÿ,
ÿêà âîíà? Ó âñ³õ äåêàíàòàõ öå ñïåö³ÿëüí³ áàáè ðîáëÿòü. Òà é
çìó÷åíà ÿ çà ö³ëèé äåíü ïðàö³ ³ ãîëîäíà äóæå.
— Áîæå ì³é. Ò³ëüêè áóòè ñïîê³éíîþ,— ïðîíåñëàñÿ äóìêà,— öå, ìàáóòü,
ïîìèëêà. ³í ñàì çðîçó쳺. Íå ç äåðåâà æ â³í.
— ß âàì êàæó,— çíîâó ïðîëóíàâ äåðåâ’ÿíèé ãîëîñ,—ùî âè, òîâàðèøêî,
àáî âèìèºòå ï³äëîãó, àáî... ÿ çíàéäó ñîá³ ³íøó ïðàö³âíèöþ, ÿêà
áóäå öå ðîáèòè. Íå ìàºìî ñò³ëüêè ãðîøåé, ùîá ðîçêèäàòè ¿õ íàïðàâî
é íàë³âî. Êàæó âàì âîñòàííº: ï³äëîãà ìóñèòü áóòè âèìèòà ñüîãîäí³
³ òî äîáðå. ³çüì³òü ëàñêàâî ñâî¿ìè ðó÷êàìè ãàí÷³ðêó.
Ñòîðîæ ó êóòêó õ³õ³êàâ. ͳíà â³ä÷óëà, ÿê êóäèñü äàëåêî â³äðèâàºòüñÿ
â³ä íå¿ âñÿ ðàä³ñòü, ÿêó âîíà íîñèëà â ñîá³ ö³ëèé äåíü. ³ä³ðâàëàñÿ
é ïîêîòèëàñÿ äàëåêî ïî íåäîêóðêàõ ³ ãàðáóçîâîìó íàñ³ííþ.
Êèíóòèñÿ íà êîë³íà ï³ä ïîãëÿäàìè çàâêàíöà é ñòîðîæà ³ øêðåáòè,
äðÿïàòè, ùî º ñèëè, öþ áðóäíó âîíþ÷ó ï³äëîãó? Êîæíà áàáà âèìèº
¿¿ çà ãîäèíó, à âîíà áóäå âîâòóçèòèñÿ ö³ëèé âå÷³ð, òà é äîáðå
íå çìèº. Çðîáèòè ¿ì öþ ïðèºìí³ñòü? Öåé òåàòð?
Ïåðåä î÷èìà âñòàëà ïîñòàòü ìàòåð³, ÿêà ÷åêຠíà ñóêíî é öóêîð.
Ïåðåä î÷èìà çàòð³ïîòàëè âñ³ îë³âö³, íîæèêè é ìàïè íà ãðóäÿõ
çàâêàíöà é, ÿê êð³çü ñîí, äîëåò³ëè éîãî ñëîâà:
— Áà÷ó, ùî âè, òîâàðèøêî, íàðåøò³ õî÷åòå ìåíå ïîñëóõàòè. Îñü
³ äîáðå. ² ñòîëè â³äñóíüòå, âñþäè âèìèéòå. À ÿ áóäó ò³êàòè,
áî ä³éñíî ïîãàíî ðîáèòüñÿ â öüîìó îòî÷åííþ.
— Àÿêæå, ³ ï³ä ñòîëîì òðåáà, ³ ï³ä ëàâêàìè,— øâèäêî çàãîâîðèâ
ñòîðîæ ³ çàòóïîò³â äî äâåðåé. Ö³ëèì âèðàçîì ñâîãî îáëè÷÷ÿ â³í
õîò³â ïðîäåìîíñòðóâàòè, ùî é éîãî íåðâè í³ îäí³º¿ õâèëèíè á³ëüøå
íå ìîæóòü âèòðèìàòè ö³º¿ àòìîñôåðè.
ͳíà ïîäèâèëàñü íà ö³ äâà òàê³ ð³çí³ é îäíàêîâî ï³äë³ îáëè÷÷ÿ.
Õîò³ëîñÿ íîãîþ âäàðèòè â³äðî, à áðóäíîþ ãàí÷³ðêîþ õëüîñíóòè
ïî çàäîâîëåí³ì îáëè÷÷³ çàâêàíöà é ïî éîãî íàäçâè÷àéíîìó ôðåí÷ó.
— Íå áóäó ÿ ìèòè âàøó ï³äëîãó, ìèéòå ñàì³,— êðèêíóëà âîíà é
âèá³ãëà íà êîðèäîð, íå ÷óþ÷è çàòðèâîæåíèõ ïèòàíü Íàòàø³.
Ñîíöå ïî-ñòàðîìó ñâ³òèëî êð³çü â³êíî, àëå ͳíà âæå íå áà÷èëà
í³ éîãî çîëîòà, í³ âåñíè. ² í³÷îãî âåñåëîãî íå áóëî â òàíöÿõ
ïîðîõó ó âåñíÿíîìó ïîâ³òð³. ͳ. Öå ïðîñòî áóâ ïîðîõ, ÿêèé äàâíî
áóëî á çìèòè.
Íà äóø³ áóëî ñ³ðî, òÿæêî é áðóäíî, ÿê âñå äîâêîëà. ßê æèâà,
ñòàëà ïåðåä î÷èìà ìàòè, ÿê æèâèé, ñòàâ âåñü òÿæêèé çàâòðàøí³é
äåíü, áåç îòðèìàííÿ ¿æ³ é îäÿãó.
Àëå ðàïòîì â äóø³ ùîñü ñ³ïíóëî é ðîçïà÷ çíèê, ÿê õâîðèé âèðâàíèé
çóá. ² â³äðàçó æ õâîðå ì³ñöå çàëèëà ïåêó÷à, íåçíàíà äî òîãî
÷àñó õâèëÿ íåíàâèñòè. ² çàì³ñòü æàë³ñíèõ — âèðâàëèñÿ ñëîâà ñïîê³éí³
é æîðñòîê³.
— Ñëóõàé, Íàòàøà, ÿ âæå íå áóäó òóò ïðàöþâàòè. Çàâêàíö ïðèìóøóâàâ
ìåíå ñüîãîäí³ ìèòè ï³äëîãó. Ðîçó쳺ø, ïðîñòî éîìó òðåáà áóëî
ìåíå âèêóðèòè àáî âèñì³ÿòè. ß éîãî âæå äàâíî äðàòóþ. ² íå òîìó,
ùî çëå ïðàöþþ, à ÿêðàç òîìó, ùî îñì³ëèëàñÿ íå êèñíóòè äîìà,
à ïðàöþâàòè é çàðîáëÿòè. Íàâ³òü ïîìèëêè òîãî òóìàíà íà îãîëîøåííÿõ
âèïðàâëÿòè. ßêáè ÿ ùå ïðàöþâàëà ç âèãëÿäîì ìó÷åíèö³, òî, ìîæå
á, â³í ñòåðï³â ìåíå. Áî ÿ æ ìóøó áóòè äëÿ íüîãî «æåðòâîþ ðåâîëþö³¿»
é í³ äî ÷îãî íåïðèäàòíèì ïðîäóêòîì «ãíèëî¿ ³íòåë³ãåíö³¿». Àëå
êîëè öåé «ïðîäóêò» ðàä³ñíî ãàíÿº ïî ì³ñòó ç ïîâ³ñòêàìè, à ïîò³ì
ãîëîäíèé äî âå÷îðà ïèøå âñÿêó òðåáóõó, â³í íå ìîæå öüîãî çíåñòè.
Êðàùå áóäó ìàê³âíèêè ïðîäàâàòè, íà ãîðîäàõ ïðàöþâàòè ³, ïîâ³ð
ìåí³, ÿ ç íèì ùå çóñòð³íóñÿ. Àëå â ³íøèõ óìîâàõ ³ ïðè ³íøèõ
îáñòàâèíàõ.
Íà ñë³äóþ÷èé äåíü íà ì³ñö³ ͳíè ïðàöþâàëà ³íøà — ðîäè÷êà çàâêàíöà.
ϳäëîãó âèìèâ ñòîðîæ. Ìàíóôàêòóðó é ïàéîê çà ö³ëèé ì³ñÿöü îäåðæàëà
íîâà ïðàö³âíèöÿ.
Äî çì³ñòó êíèãè Îëåíà
Òåëiãà Î êðàþ ì³é…
Ïðîñâ³òà
